“ဒို႔ ဗမာကြ”

“ဒို႔ ဗမာကြ” လို႔ ေျပာျဖစ္သြားတဲ့ အျဖစ္အပ်က္ေလး တစ္ခုကို ျပန္ေျပာျပခ်င္ပါတယ္။

ကြ်န္ေတာ္တို႔ မိုးကုတ္မွာ ျမိဳ႕ပိုင္ ေရအားလွ်ပ္စစ္ ဓာတ္အား ေပးတဲ့ စက္ရုံ ရွိတယ္။ ၁၈၉၈ခုႏွစ္ပိုင္း၊ အဂၤလိပ္ေတြ မိုးကုတ္မွာ ေက်ာက္တြင္း တူးၾကတုန္းက ေဆာက္သြားခဲ့တာ လို႔ သိရပါတယ္။ ငယ္ငယ္တုန္းကလဲ အစိုးရမီး မလာရငိ အဲ့ဒီ ေရအားလွ်ပ္စစ္က မီးနဲ႕ ပဲ ျမိဳ႕ကေလးက ညေတြမွာ လင္းခ်င္း ေနခဲ့ဘူးတယ္။ မိုးကုတ္ျမိဳ႕ ကေလးရဲ႕ အသက္ေသြးေၾကာလို႔ ေျပာလို႔ရတဲ့ ေရနီေခ်ာင္းက ေရေတြကို ဆည္နဲ႔ ေလွာင္ျပီး ေရအားလွ်ပ္စစ္ ထုတ္ေပးတာပါ။ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာလာေတာ့ ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းမႈ မရွိတာေရာ၊ ေရနီေခ်ာင္းထဲမွာ မႈန္ေတြ သဲေတြ ျပည့္လာတာေၾကာင့္ေရာ ေရအားလွ်ပ္စစ္ေပးတဲ့ စက္ေတြလဲ ခ်ိဳ႕ယြင္းလာလို႔ ပံုမွန္ မလည္ပတ္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ စက္ကို ခဏ အနားေပးခ်င္ရင္ ဝါးပိုးဝါးေတြကို လည္ေနတဲ့ ေရဒလက္ထဲ လူအားနဲ႔ ဝိုင္းျပီး ထိုးထည့္ က်ားကန္ျပီး ရပ္ရတယ္။ စက္ကို ျပန္လည္ခ်င္ရင္ အဲ့ဒီ ဝါးေတြကို ခက္ခက္ခဲခဲ ျပန္ထုတ္ျပီး လည္ရတယ္။ အဲ့ဒီလို ဗမာ့နည္း ဗမာ့ဟန္နဲ႔ လည္ပတ္လာတာ ကြ်န္ေတာ္ မေမြးခင္ကရင္းထင္တာပဲ။ကြ်န္ေတာ္ ဆယ္တန္းျပီးခါစ ဆိုေတာ့၊ အင္း... ၁၉၉၃/၉၄ ေလာက္ကေပါ့။ မိုးကုတ္က ေရအားလွ်ပ္စစ္ စက္ရုံကို ျပဳျပင္ဖို႔ ဆိုျပီး ႏိုင္ငံျခာသား အင္ဂ်င္နီယာနဲ႔ ပညာရွင္ေတြ မိုးကုတ္ကို ေရာက္လာၾကတယ္။ စက္ရံုကို ဘယ္လို လည္ပတ္ေနလဲ ဆိုတာ ေလ့လာၾက၊ ျပင္ဆင္ရမဲ့ အပိုင္းေတြကို ရွာေဖြၾက၊ စစ္တမ္းေတြထုတ္ျပီး ေကာက္ခ်က္ဆြဲၾကနဲ႔ ေနာက္ဆံုး အေျဖ တစ္ခုထြက္လာပါတယ္။ ဒီမိုးကုတ္က ေရအားလွ်ပ္စစ္ ထုတ္လုပ္ေနတဲ့ သူေတြကို ဝိုင္းဝန္းခ်ီးက်ဴးၾကပါတယ္။ ဒီေရအားလွ်ပ္စစ္ ေပးစက္က သံုးမရေအာင္ ပ်က္စီးေနခဲ့ျပီးပါျပီ တဲ့။ ဒီ သံုးမရေအာင္ ပ်က္စီးေနတဲ့ ေရအားလွ်ပ္စစ္ ေပးစက္ကေန ေရအားလွ်ပ္စစ္ရေအာင္ ဘယ္လိုလည္ပတ္ျပီး ထုတ္လုပ္ေပးေနၾကလဲဆိုတာ သူတို႔ လံုးဝ နားမလည္ႏိုင္ပါဘူး။ သူတို႔ အတြက္ကေတာ့ ဒီစက္ကို လံုးဝ အသစ္ျပန္ေဆာက္မွသာ ျဖစ္မွာပါ တဲ့။ သူတို႔လဲ မျပင္တတ္လို႔ တပ္ေခါက္ျပီး ျပန္သြားၾကရပါတယ္။
ဘာမွတ္လဲ။ “ဒို႔ ဗမာကြ”။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ဗမာေတြက ေတာ္ပါတယ္ဗ်ာ။ ေနာ..။


High street in Mogok about 1905

Burma Ruby Mines Ltd. mine at Mogok, 1906
ဒီဓာတ္ပံုထဲက ေနရာက (ထင္တာမလြဲဘူးဆို) မိုးကုတ္ျမိဳ႕လယ္အင္း ေနရာ ေပါ့။

စုေဆာင္းတင္ျပသူ - မိုးကုတ္သား